Krommenie

Al in de 11e eeuw woonden er mensen in het gebied bij Krommenie. De eerste schriftelijke vermeldingen van het boerendorp Krommenie komen uit de tweede helft van de 13e eeuw. De boeren ontgonnen het moeras vanaf het Crommeije (nu: de Kil, de Noorder- en Zuiderham) richting de huidige Nauernasche Vaart. Daarna kwamen woningen vooral langs de ontginningsdijk te staan. Zo ontstond de lintvormige bebouwing van Krommenie. Rond 1500 verdween de akkerbouw door daling van de bodem en ging men over op veeteelt.

Zeildoekweverij

Vanaf eind 16e eeuw ontwikkelde het dorp zich tot de kern van de zeildoekweverij in Nederland. Zeildoekweverij is het hele proces van bewerken en behandelen van hennep tot zeildoek, bedoeld voor schepen. Duizenden mensen hadden werk in deze industrie, zowel binnen als buiten Krommenie. Rolreders organiseerden de productie en verkoop van de zeildoeken en verdienden hier veel geld mee. Er kwamen ook hennepklopmolens, om het hennep van de zeildoeken te kloppen.

Visgraatstructuur

In deze tijd nam het aantal inwoners van het dorp toe. Door de kleinschalige bebouwing en dichte bebouwingsgraad bleef er weinig openheid over tussen de panden. Naar het noorden toe neemt de openheid en het landelijke karakter wel toe. Ook is in deze tijd de visgraatstructuur van het dorp ontstaan. Dit kwam door de bebouwing langs de uitvalswegen naar buurdorpen (Womerveer/ Busch en Dam) en aangelegde paden bij de sluisjes naar de Nauernasche Vaart.

Nationale industrie

In de eerste helft van de 18e eeuw gaat het nog steeds goed met de productie van zeildoek. Dit is terug te zien in de rijke gevels in Lodewijkstijlen. Toen het in de tweede helft van de 18e eeuw slechter ging met de scheepsbouw in Zaandam, ging het ook slechter met de zeildoekweverij. Deze industrie bleef in deze eeuw nog wel bestaan, omdat het een nationale industrie was geworden. De bevolking en de bebouwing namen wel af.

Oude structuur herkenbaar

In de 19e eeuw ontwikkelt de zeildoekweverij zich tot de linoleumindustrie nabij de Nauernasche Vaart. De fabricage van blikken werd belangrijk door de komst van de voedingsindustrie. Langs de Nauernasche Vaart kwamen grote fabrieken te staan. De bevolking nam weer toe. Aan beide zijden van het lint, tussen de paden, werden nieuwe wijkjes gebouwd. Er kwamen middenstandswoningen en villawoningen bij. De hoofdstructuur van het dorp bleef nog bestaan. In de 20e eeuw werd deze structuur wel doorbroken doordat er meer wijken werden toegevoegd aan beide kanten van het oude lint. De oude structuur van het dorp met het lange lint van noord naar zuid met dwarspaden en uitvalswegen naar de buurdorpen is wel goed herkenbaar gebleven.

Krommenie (1812, ZaanAtlas)

Krommenie, Noorderhoofdstraat (1910)

Hoog contrastToegankelijkheidsverklaringGa naar Zaanstad.nl